Dit jaar valt het carnaval wat vroeg in Knotsenburg, zoals Nijmegen tijdens dat feest heet. Vandaag (woensdag) is misschien wel de mooiste dag uit de geschiedenis van NEC. De club speelt thuis tegen het beroemde Hamburger SV. Op de Grote Markt van de oudste stad van Nederland speelt topband De Havenzangers. Net als in 1983 toen het grote Barcelona Nijmegen aandeed. De volkse commercieel manager Erik Langendijk, alias Schele Daan uut de Krayenhofflaan, zal zijn hit Mit Daan neur de Reeperbahn ten gehore brengen. Dweilorkest Al mot ik kruupe zal de processie van fans die zich dan al zes uur hebben ingedronken en gezongen richting stadion begeleiden.

Het is die heerlijke atmosfeer van een klein clubje dat boven zichzelf uitgroeit. Waar de fans weten dat de elf op het veld waarschijnlijk nooit meer Europees zullen overwinteren. Een moment voor het collectieve geheugen van de rode gemeenschap aan de boorden van de Waal. De Nijmegen Eendracht Combinatie leeft in een roes. De Beenbrigade verbaasde in 2008 vriend en vijand met leuk en lonend voetbal. Afgelopen week werden de harde cijfers van het succesjaar ook bekend. Bureau Sport+Markt concludeerde dat NEC er ineens vijftigduizend fans bij heeft. NEC is tot eigen schrik de snelst groeiende club van Nederland.
VI koerste voor een verkenning naar Nijmegen. De club lijkt niet te stuiten, maar kan NEC ook verder bouwen op deze mijlpaal in de geschiedenis van de stokoude club? Kan het de kansen kapitaliseren? FC Twente en FC Groningen wisten recentelijk in een kleine vijf jaar vanuit een schier kansloze uitgangspositie door te stoten naar de subtop van het vaderlandse voetbalfirmament. Maar wat is de Beenfactor in dit verhaal? Hoe is de verhouding met investeerder Marcel Boekhoorn? En waar blijft dat grotere stadion?

Saneringsfase
Met de jongste cijfers in de hand moeten de Nijmeegse beleidsmakers aan de slag. De afgelopen jaren leek alles om Mario Been te draaien. Algemeen directeur Jacco Swart bewoog zich op de achtergrond en zorgde soms voor heimwee naar de illustere voorzitter Hans van Delft. Het snel verbeterde clubmerk lijkt dan ook een direct gevolg van de talenten van de trainer. Ook in de publiciteit heeft hij zich ontwikkeld tot hét gezicht van de club. De pr van Been is ongekend. In zijn kielzog profiteert NEC. Been vertrekt komende zomer echter naar Feyenoord. Dus wie draagt dit succes straks verder? Een belangrijke vraag, zeker in Nijmegen waar de sportieve prestaties maskeren dat de club zich nog steeds bevindt in een saneringsfase en slechts met behulp van gefortuneerde vrienden de concurrentie enigszins kan bijbenen.

Wie de middelen afzet tegen de mogelijkheden, moet constateren dat de huidige successen een incident zijn. Ondanks alle inspanningen meldt de binnenkort te deponeren jaarrekening een negatief vermogen van 2,7 miljoen euro. De totale omzet van ruim twaalf miljoen euro zet de club net boven Sparta. De financiële positie is on toereikend voor de doelstelling, een plaats bovenin de middenmoot. Het is tijd dat iemand zich opwerpt als leider. Voorzitter Jan van Teeffelen beweegt zich op de achtergrond als voorzitter van de raad van commissarissen. Dus het woord is aan directeur Jacco Swart. Hij kijkt door de waan van de dag heen en komt met een winstwaarschuwing. Voor alle duidelijkheid; dat is een waarschuwing die een bedrijf laat uitgaan als het verwacht dat de winst beduidend lager zal uitvallen dan eerder gedacht. 'We komen van zó ver! zegt Swart. 'Het is de afgelopen jaren kunst en vliegwerk geweest om met te verdrinken. De huidige successen zijn een enorme steun in de rug. Natuurlijk is het fijn zo in het nieuws te komen. De snelst groeiende club van Nederland, een goed imago. We krijgen door onze sprong op de imago-ranglijst extra tv-geld. Ook het Europese avontuur zorgt voor wat extra inkommen.

Maar in het voetbal zijn een paar herlagen en incidenten genoeg om alles te veranderen. Als NEC de komende jaren zo verder wil, moet het nu actie ondernemen. Kijk maar naar Roda JC, wat is daar gebeurd?' De zorgen van Swart zijn reëel. Hij laat zich niet meeslepen door de waan van de dag en waarschuwt voor morgen. De club in absolute overachiever. 'Vergelijk ons maar met een wielrenner die mee gaat met de kopgroep, NEC kan wachten op de hongerklop.' Terughoudendheid in tijden van euforie is een goede zaak. Kansen zijn er ook genoeg. Maar daarin is NEC afhankelijk van een doortastend optreden van de gemeente. De financiering van het nieuwe stadion is nog steeds niet rond. En eigenlijk zou er gisteren al moeten zijn begonnen met de bouw. Al jaren wordt gerekend en getekend over een nieuw stadion. Dat moet plaats bieden aan twintigduizend mensen en de begroting zal dan volgens de vuistregel van een miljoen euro omzet per duizend toeschouwers normaal gesproken naar twintig miljoen euro doorschieten. Maar in het gunstigste geval gaat de eerste paal begin 2011 de grond in. Dus wat nu? Terwijl zich volgende week een exodus van vijfduizend Nijmegenaren naar Hamburg voltrekt en er in de huidige Goffert wekelijks geen muis meer bij kan, zijn de grenzen van de groei allang bereikt. Waar Hans van Delft ondanks miljoenen schuld jarenlang beweerde dat NEC gezond was, geeft Swart blijk van aanmerkelijk meer realiteitszin en transparantie. 'Hans van Delft was een charismatische en tegelijkertijd een autoritaire leider, uitermate geschikt voor een club in de lift. Maar het brengen van slecht nieuws is nooit leuk. Die verantwoordelijkheid wil ik wel nemen. Nu hebben we de club omgegooid. Er is veel inspraak, er is transpantie, er is overleg met de fans, spelers, gemeente en investeerders. We willen fanclubs creëren in omliggende gemeenten. Daarom wil ik eerlijk zijn: NEC heeft barre tijden achter de rug.'

Mogelijk niet alleen achter de rug. In de laptops van de KNVB staat NEC er lang niet zo floris¬sant voor als bij het onderzoek van Sport+Markt. NEC zakte bij de laatste peiling van de licentiecommissie van de gezonde Categorie 3 naar de risicovolle Categorie 2. Volgens ingewijden moet NEC zelfs vrezen voor een terugzetting naar de gevreesde Categorie 1. Onder curatele dus. De nieuwe cijfers gaan deze maand richting Zeist. Daar willen ze door middel van nóg strengere regels de Eerste Divisie verkleinen. Swart: 'Ik sluit niet uit dat wij dan ook weer in Categorie 1 komen. Maar dat ligt dan wel meer aan de nieuwe richtlijnen en zegt niet zoveel over een veranderende situatie bij NEC.' Om de sportieve ambities toch te kunnen realiseren en opnieuw kans te maken op deelname aan de play-offs maakt NEC gebruik van investeerders. Investeringsfondsen en NEC, dat is een verhaal op zich dat als een rode draad door de opkomst van de club loopt.

Voorwaarts
NEC is voor velen nog steeds die schimmige club waar vage investeerders op de achtergrond altijd voor onrust en onduidelijke geldstromen zorgden. Dankzij enkele vermogende supporters maakte NEC in 1994 de sprong naar de Eredivisie en reikte het onder trainer Johan Neeskens in 2003 zelfs tot Europees voetbal. Maar de club leende wel erg makkelijk. Drie jaar geleden stortte de boel compleet in. Te hoge salarissen, te dure spelers, te veel uitstaande gelden. En de bom onder het fonds Goffertspelers BV ontplofte. Voorzitter Hans van Delft en Marcel Boekhoorn waren twee te grote mijnheren in een te kleine skybox. Of: 'Twee hanen in een hok' zoals Jacco Swart het stelt. Het fonds bleef met een schuld van een kleine vijf miljoen euro zitten. Of de club dat maar wilde terugbetalen. Officieel participeerden meer dan tien mensen, maar de bulk van de munten kwam toch echt van een kwartet: Van Delft, Boekhoorn en de Groesbeekse gebroeders Harold en Jos Bons. Maar al leen je geld van je beste vrienden, op een dag moet je het wel terugbetalen. Op het moment dat VI twee jaar geleden aantoonde dat NEC in Categorie 1 was beland - informatie die was achtergehouden voor de gemeente die het stadion in eigendom had - was er geen houden meer aan. De linkse gemeenteraad werd een stuk minder enthousiast over de nieuwe stadionplannen. Van Delft manoeuvreerde naar de achtergrond. De relatie met Boekhoorn is nooit meer goed gekomen. Swart: 'Ik heb ze sindsdien niet meer in één ruimte gezien.'

De nieuwe clubleiding zag zich geconfronteerd met miljoenen aan schulden en een selectie die op de pof was gekocht en daardoor vrijwel zonder transferwaarde was. De Poolse miljoenenaankoop Andrzej Niedzielan zal wat dat betreft nog altijd onderwerp van menig nachtmerrie zijn. Uiteindelijk matsten de investeerders NEC door een rentedragende lening om te zetten in een renteloze lening, waardoor de club tot 2027 jaarlijks 250 duizend euro kan aflossen. Swart, die de deal voor elkaar bokste: 'Je kunt dan ook rustig stellen dat er bij onze investeerders niemand zit die geld wil verdienen aan NEC, het zijn echt vrienden van de club zonder wie we niet meer zouden bestaan.' Het fonds werd opgeheven en met de schuld-sanering werd een debacle even afgewend. NEC leefde nog. Dat was twee jaar geleden al heel wat. Tandenknarsend zagen de nieuwe bewindvoerders Carlos Aalbers en Jacco Swart hoe in de media mannen als Hans van Delft en technisch directeur Leen Looyen nog steeds werden geassocieerd met de opkomst van NEC, maar dat niemand de verantwoordelijkheid nam voor de deplorabele staat waarin de club was achtergelaten. Terwijl Mario Been zijn eerste wedstrijden in 2007 achter elkaar verloor, ging het puinruimen achter de schermen gestaag verder. De nieuwe leiding dumpte dure spelers, desnoods tegen lage of geen transfervergoedingen. En werkte gestaag aan een nieuw klimaat op de velden en kantoren. Been en Boekhoorn klikten op een geweldige manier en ook de broertjes Bons wilden ondanks het eerdere echec hun verantwoordelijkheid wel weer nemen. De aankoop van Tim Janssen was daarvan het bewijs. Bij de Kamer van Koophandel vinden we dan ook medio september 2008 het fonds Voorwaarts NEC waarover Harold Bons de scep¬ter zwaait, de 52-jarige Groesbeker die rijk werd via Europa's grootste eierhandel en nu in de vastgoed zit. Ditmaal staat ook het aankopen en betalen van een trainer expliciet in de doelstellingen. Een indicatie dat de miljonairs anno 2009 dieper investeren dan alleen in spelers. Van Delft heeft zijn conclusies getrokken en participeert niet meer. Swart: 'Kan ik niet ontkennen. Van Delft participeert niet in het nieuwe investeringsfonds.'

Voorwaarts NEC heeft grote belangen in de club. De bedoeling is dat er zes miljoen euro in dit fonds komt te zitten. Participanten kopen daarmee maximaal 25 procent van de transferrechten op spelers en trainer met een afgesproken maximaal rendement van 25 procent per seizoen, afhankelijk van transfers. Inmiddels staat er al twee miljoen op de rekening, waarmee NEC onder meer een deel van het salaris van trainer Been betaalt en spelers aantrekt. Ideaal is anders, want NEC moet momenteel van iedere transfer de inkomsten weer grotendeels terugbetalen. De participanten dragen het risico, maar delen in ruil in de transfers. Er is mooi rendement behaald met de verkoop van Mario Been, Krisztian Vadócz, Brett Holman, Jonas Olsson en Peter Wisgerhof. Swart: 'Het is, denk ik, de eerste keer dat investeerders verdienen aan de transfer van een trainer. We mogen trots zijn dat wij volgens mij de hoogste transfersom voor een trainer in de Nederlandse geschiedenis hebben ontvangen. We hebben hiervoor gekozen, omdat we denken op deze manier een brug te slaan naar de toekomst. NEC heeft geen eigen geld. Zo kun je handelen voordat je verkoopt. Nu wisten we de hele zomer dat Olsson zou vertrekken en konden we niks doen omdat we gewoon geen cash hadden. Dan ben je altijd te laat. Mochten we uiteindelijk deze moeilijke tijden achter ons hebben gelaten, dan zouden we de rechten op de spelers kunnen terugkopen. Dat is voor ons voorlopig slechts toekomstmuziek.'

De ruzie tussen Van Delft en Boekhoorn raakte de club in het hart. Nu Van Delft voornamelijk nog participeert in de ontwikkeling van het nieuwe stadion, is de Nijmeegse tycoon weer veel te vinden in De Goffert. Belangrijkste nieuws is dus dat Boekhoorn zijn club blijft steunen. Boekhoorn is wars van publiciteit en wil geen afspraken maken. De echt rijke investeerder zie je zelden in de publiciteit. Helder is in elk geval wel dat ook zijn fantastische relatie met Been reden is voor de hernieuwde inspanningen. De vraag is echter gerechtvaardigd of er een risico is dat Boekhoorn in het kielzog van de succescoach mee gaat naar de noodlijdende Rotterdamse club. 'Daarvoor is hij te veel NEC'er' zegt Jacco Swart. 'De relatie tussen Boekhoorn en NEC is meer dan goed.' Sterker, de sfeer in de club is nu zelfs zodanig dat een verkoop van de aandelen niet langer is uitgesloten. Dat is anders dan in het tijdperk Van Delft, die wars was van de Scheringa-constructie, ook omdat het in zijn ogen niet paste bij de volksclub. Swart: 'Boekhoorn is volledig aan boord. Ik sluit niet uit dat hij NEC eens zal willen kopen, daar zullen wij wat mij betreft ook niet zomaar nee tegen zeggen. Je ziet nu met ADO Den Haag, FC Utrecht en AZ dat een eigenaar bespreekbaar is geworden in de Eredivisie. Natuurlijk vraag ik zoiets wel eens, maar hij bepaalt zijn eigen agenda. Boekhoorn is ongrijpbaar.'

De vermogende fan wil de club graag helpen, maar wil niet van zijn hobby zijn werk maken. Dat betekent dat Boekhoorn niet piekert over een functie binnen de club en al helemaal niet van plan is de club op te kopen. Officieel heeft NEC dus alleen verantwoording af te leggen over het geld dat Boekhoorn ter beschikking stelt. In hoeverre houdt NEC met het halen van een nieuwe trainer nou rekening met de mening van de investeerders? Medio maart wil de club de nieuwe man presenteren. Het profiel schetst een Nederlander die innovatief is en in de opbouw van zijn loopbaan zit. Gertjan Verbeek wordt niet uitgesloten. 'Klopt allemaal. Verbeek is een vent die veel kan. De vraag die je volgens mij jezelf moet stellen is of je als club klaar bent voor Verbeek? Bij Feyenoord was er blijkbaar niemand die hem tegenwicht kon bieden. Bij Heerenveen en Heracles was dat met de voorzitters Riemer van der Velde en Jan Smit wel mogelijk. Je moet samen kijken welke trainer bij de club past. We willen wel graag dat hij breed wordt gedragen. We bespreken dat met verschillende geledingen zoals spelers en oud-spelers, technische staf, investeerders en raad van commissarissen. Als Boekhoorn of een andere grote investeerder enorme bezwaren heeft, wordt het een lastig verhaal. Maar dat lijkt me logisch.'

Einde Goffert
Op den duur wil NEC het liefst op eigen benen staan. De crux in dat verhaal is de bouw van het stadion. Noodzakelijk om het sterk verbeterde imago te kunnen verzilveren. Swart vergadert zich suf met de vele participanten, maar vooralsnog staat er nog geen paal in de grond. Een onacceptabele situatie. Zeker nu in het niet veel verderop gelegen Venlo een stadion van 75 miljoen euro gaat verrijzen. De tekeningen van NEC zien er op papier geweldig uit. Maar de tijd tikt maar door, de financiering is niet rond en met het huidige klimaat zal dat alleen maar moeilijker worden. De gemeente wil wel, maar tast niet door. Het is op z'n Nijmeegs. Voorzichtig, weifelend. In Rotterdam zegt de gemeente gewoon dat er een nieuw stadion komt. In Nijmegen is er een intentie. Dus trekt Swart aan de noodbel: 'Wij kunnen nu slechts dankzij investeerders opereren en dan nog moeten we krom liggen om een jongen als John Goossens (van Ajax, red.) hier naartoe te halen. Als je dan naar FC Groningen en FC Twente kijkt, die halen spelers van miljoenen. Die nemen risico en verdwijnen uit het zicht. Wij willen hier een grote club neerzetten. Maar zoals het nu gaat zijn wij echt niet eens de nummer één van Gelderland. Dit duurt te lang. NEC moet verder. De marges waarin we opereren zijn flinterdun. Wat NEC nu presteert is een wonder en zeker niet structureel. Als het afgelopen jaar iets heeft aangetoond, dan is het wel dat NEC Nijmegen positief in het nieuws brengt. Dit is het moment om het ijzer te smeden. Langer wachten op een stadion is onverantwoord.'

NEC onderzoekt nu drie scenario's. Het noodplan is dat NEC bij gebrek aan medewerking de historische Goffert gaat verlaten en een nieuwe arena bouwt op een braakliggend terrein aan de westkant van de stad. 'Het is een reële gedachte -wanneer uitbreiden op De Goffert niet kan - een nieuw stadion te bouwen op Bijsterhuizen, dat is een nabijgelegen industriegebied', zegt Swart. Aan de plannen zijn ook sportieve ambities gekoppeld. De eerste doelstelling is structureel bij de eerste acht meedraaien. NEC laat nu berekenen welke inkomstenstroom daarvoor nodig is. Daarnaast laten de Nijmegenaren nog twee andere plannen uitwerken. Zo wordt geanalyseerd wat NEC aan inkomsten moet genereren om jaarlijks te eindigen tussen plaats acht en twaalf. En zelfs laat NEC uittekenen wat nodig is om structureel tussen plaats vier en zes te spelen. 'Dat laatste is geen doelstelling, maar wel een ambitie. De lat mag best hoog. Waarom zouden wij FC Groningen niet achterna kunnen?' Swart beseft dat hij een retorische vraag stelt: 'Zonder nieuw stadion is dat volkomen irreëel.'

In en rond Nijmegen is een enorme fanbase ontstaan. De club trekt fans aan als een schemerlap motten. Maar als je die mensen niet aan je kunt binden, niet eens bij wedstrijden kunt ontvangen, dan houdt alles op. Swart trekt ten strijde: 'NEC wil veel meer dan een club worden. We willen net als Barcelona een beweging zijn waarmee mensen zich verbinden. De situatie bij NEC oogt voor de buitenstaander als te mooi om waar te zijn, maar intern overheerst realisme. In het voetbal gaat het snel. Kijk maar naar FC Groningen en FC Twente. Dat scenario is ook hier mogelijk. Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we met dit stadion en deze omzet opereren op het niveau van Roda JC en Willem II. Heel Nijmegen zal nu de schouders eronder moeten zetten. Anders zou deze week wel eens het hoogtepunt in de historie van de club kunnen blijven. Dat is nergens voor nodig. Alle rappor-ten wijzen uit dat NEC nog flink kan groeien.'