Column Thomas: Geen schuld? Geen boodschap aan!
woe. 1 april 2009 

Al enige tijd geleden nam ik me voor deze column grotendeels te wijden aan de overdreven straf die door de KNVB aan De Graafschap dreigt te worden opgelegd. Ook bij NAC speelt iets vergelijkbaars: vanwege het afsteken van vuurwerk riskeren de Bredanaars een publiekloze wedstrijd en een boete. In Doetinchem gaf een Superboer de grensrechter een bodycheck. Niet goed natuurlijk. Sterker nog, het gaat alle perken te buiten. Maar wat zien we weer gebeuren? Als een hondje dat een belletje hoort en meteen begint te kwijlen omdat hij denkt dat er eten komt, reageerde de aanklager betaald voetbal met zijn strafeis: één wedstrijd onvoorwaardelijk zonder publiek. Met name twee aspecten storen me aan deze strafeis.

Ten eerste is de vraag wat de grondslag is voor de aan De Graafschap op te leggen straf. Is de club nalatig geweest? Iedereen weet, inclusief de KNVB, dat er op De Vijverberg geen of nauwelijks hekken te vinden zijn. Dat gaat al tijden goed en ik denk niet dat iemand vindt dat de Doetinchemmers er van tevoren rekening mee hadden moeten houden dat één dwaas dit zou doen. Kun je dan misschien zeggen dat De Graafschap achteraf laks is geweest in het aanpakken en bestraffen van de dader? Niet echt. Hij kreeg van de club meteen een stadionverbod van vijftien jaar en een boete van 1000 euro. Pikant is dat die straf zelfs nog hoger is dan de tien jaar stadionverbod die de bond zelf aan hem oplegde. Waarom dan nog een straf opleggen aan de club?

Het tweede wat me stoort is dat niet alleen de club onterecht wordt gestraft, maar ook willekeurige supporters. Van De Graafschap, maar ook van de toevallige tegenstander die geen publiek mag meenemen. En eerlijk gezegd maakt het onderscheid tussen onschuldige fans van De Graafschap en onschuldige fans van een willekeurige tegenstander, en met een beetje pech zijn wij het, me dan nog niet eens zo heel veel uit, hoewel je gevoelsmatig zou zeggen dat het nog onrechtvaardiger is om die laatsten te ‘straffen’. De enige verklaring voor deze opstelling van de KNVB is een totaal disrespect voor hen die het voetbal maken tot wat het is: de supporters. Hun belangen spelen in het geheel geen rol. Om in oorlogstermen te spreken: ze zijn ‘collateral damage’. Eenieder die de actualiteit volgt, weet dat dat een eufemisme is voor het goedpraten van disproportioneel en rücksichtslos handelen. En dat is precies wat de KNVB doet.

Op dat laatste punt is de beperking die de tuchtcommissie van de UEFA aanbracht op de straf voor Feyenoord voor de ongeregeldheden rond de wedstrijd tegen Lech Poznan een verbetering: slechts een deel van het stadion hoeft leeg te blijven. Tegelijkertijd illustreert deze beperking de willekeur: heb je toevallig drie meter verderop een seizoenkaart, dan mag je wel naar binnen, zit je iets verder in de richting van waar het gedoe plaatsvond, dan heb je pech. Ook de UEFA kan er uiteindelijk dus wat van!

Helaas heeft onze club dat inmiddels aan den lijve ondervonden. Tegen HSV worden er aanstekers gegooid en één raakt de scheids. Die heeft een hoofdwond, en van bloed gaat zo’n aanklager al helemaal ‘kwijlen’, dus de rapen waren gaar: een wedstrijd voorwaardelijk zonder publiek en een onvoorwaardelijke geldboete van maar liefst 50.000 euro! Niet voor de gooier(s), maar voor NEC! En opnieuw is de vraag: waarom wordt de club gestraft? Hadden de stewards alle aanstekers en muntjes in beslag moeten nemen? Had de club preventief netten moeten spannen? Onzin, en als de UEFA dat graag had gezien dan had men dat maar toe moeten voegen aan de ellenlange lijst van ge- en verboden. Dat deden ze niet en dan moet je de club er ook niet op aankijken dat de mogelijkheid bestaat dat iemand iets gooit.

Het argument dat NEC de wedstrijd organiseert en daarom automatisch verantwoordelijk en aansprakelijk is voor het gedrag van de supporters is wat mij betreft te simpel. Bonden en clubs zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het organiseren van een toernooi of een competitie en de wedstrijden die gespeeld worden. Maar dat betekent nog niet een automatische aansprakelijkheid en bestraffing. Zou de FIFA als koepelorganisatie dan ook de UEFA een boete op moeten kunnen leggen omdat in het UEFA Cup toernooi iets is gebeurd? Anders zou het zijn wanneer de club een verwijt treft, bijvoorbeeld omdat die laks blijkt met de aanpak van de trefzekere aanstekergooier (en/of alle misgooiers). Maar volgens mij is het vonnis daar niet op gebaseerd. Dat zou ook wel wat snel zijn, een club moet natuurlijk de tijd krijgen de dader(s) te pakken, al vraag je je af of dat ooit nog gaat gebeuren.

Kortom: wat mij betreft zouden de bonden veel meer moeten kijken naar de daadwerkelijk schuld die een club heeft. Is die er, dan is een straf die de club raakt op zijn plaats. In het voetbal gaat veel geld om, dus een forse boete lijkt dan de enige optie, al vind ik wel dat er rekening mag worden gehouden met de draagkracht, zeg maar: de begroting, van een club. NEC wordt door deze boete natuurlijke vele malen harder getroffen dan een veel rijkere club. Het lijkt erop dat de UEFA door de schandalige bedragen waar sommige clubs mee smijten in de veronderstelling verkeert dat álle clubs die aan een Europees toernooi meedoen zo poenerig zijn. Pech dus voor de mooie, bescheiden volksclub met beperkte middelen, die zich via een geniale, maar onwaarschijnlijke reeks overwinningen heeft weten te plaatsen voor het UEFA Cup toernooi.

Maar misschien nog wel meer vind ik dat de straf van het spelen zonder publiek moet worden afgeschaft. Daarmee straf je alle supporters van een club (en een tegenstander), ook weer zonder dat hun enige blaam treft. Het zou goed zijn als de bonden veel strikter zouden kijken naar diegenen die je echt iets kunt verwijten: meestal de supporters die over de schreef gaan en soms (ook) de clubs die nalatig zijn geweest. Maar in elk geval niet supporters in collectieve zin en zonder aanzien des persoons!

Wat dat betreft is er helaas nog steeds weinig veranderd in het voetbal. Clubs worden zonder dat ze ergens schuld aanhebben gestraft voor en de supporters worden collectief aangekeken op de daden van enkelen. Ook bij Ajax en Feyenoord kunnen ze daarover meepraten: vanwege wat ongeregeldheden rond de laatste Ajax-Feyenoord hebben de twee ‘nieuwflinke’ burgervaders van PvdA-huize Cohen en Aboutaleb in een één-tweetje ervoor gezorgd dat over en weer voorlopig geen uitsupporters meer mee mogen. Stoer hoor! Echt heldhaftig zou ik het vinden als deze twee burgemeesters de fundamentele keuze tégen onrechtvaardige collectieve maatregelen zouden maken en vóór een individuele aanpak van diegenen die de boel verpesten. Daar is moed voor nodig, een lange adem en de politieke wil. En natuurlijk een rechte rug tegenover de pers en media die graag actie, actie, actie willen! Ik vrees dat deze, en de meeste andere burgemeesters, dat alles niet hebben. Wat dat betreft is de gedachte achter de nieuwe voetbalwet, die nu nog in stemming is in de Tweede Kamer, maar waarover we binnenkort nog meer zullen schrijven, misschien wel een goede: meer aandacht voor een individuele aanpak. Helaas worden de verantwoordelijkheid en de bevoegdheden daarvoor weer vooral gelegd bij… juist ja, Job, Ahmed en hun collega-sheriffs! <<

Thomas